علائم سل نهفته چیست و چه تفاوتی با سل فعال دارد؟ - فروشگاه اینترنتی هرپو

تفاوت سل فعال با سل نهفته

نام دیگر سل، بیماری توبرکلوز است و به وسیله باکتری های مایکوباکتریوم به وجود می آید. این باکتری، هوازی، بدون حرکت و میله ای شکل بوده و می تواند به وسیله هوا به شخص دیگر منتقل گردد. این باسیل نسبت به دیگر هم نوعان خود از سرعت تکثیر پایین تری برخوردار بوده و به طور میانگین هر 16 - 20 ساعت 1 بار تکثیر می گردد. سل دو نوع دارد که به آنها سل فعال و سل نهفته گفته می گردد. مشکل اصلی، درمان سل نهفته است. چرا؟ چون در این نوع بیماری فرد علامت بالینی ندارد. بهتر است بگوییم هیچ علامتی ندارد! فرد احساس بیماری نمی نماید و حتی بیماری از شخصی به شخص دیگر منتقل نمی گردد. اما با گذر زمان و فعالیت های خاص، بیماری به سل فعال تبدیل می گردد.

فراوانی بیماری سل در دنیا و ایران

جالب است بدانید که سل، زمانی تحت کنترل و مهار شده بود اما دوباره با افزایش ایدز و سوء مصرف الکل ظهور کرد. آمارها نشان می دهد که در دنیا، سالیانه 12 میلیون نفر به سل دچار می شوند که حدود 1.5 میلیون نفر از این جمعیت فوت می نمایند. با این حال جای نگرانی نیست، زیرا این آمار در ایران 10 برابر کمتر از دنیا است و از هر 100 هزار نفر، در 14 فرد این بیماری عفونی رؤیت می گردد. این بیماری در استان سیستان و بلوچستان بیشترین شیوع را دارد و دلیل اصلی آن هم مهاجران افغان و بعضاً اتباع دیگر کشورهای فقیرنشین اطراف ایران است که با مهاجرت جسمی خود تمام بیماری های خود را هم به ایران منتقل می نمایند. آمارها نشان می دهد نزدیک 27٪ بیماری های ایرانیان به وسیله مهاجران و اتباع دیگر کشورها منتقل می گردد.

تشخیص بیماری سل نهفته

تشخیص این بیماری با روش های بسیار گوناگونی انجام می پذیرد. تشخیص سل نهفته با استفاده از تست پوستی توبرکولین مانتو انجام می گردد. البته این تست خطاهایی هم دارد و برای افرادی مثل کسانی که مبتلا به سارکوئیدوز و سوء تغذیه هستند، به طور پیش فرض منفی است. البته روش های دیگری هم وجود دارد که در سال های اخیر ابداع شده اند. به طور مثال تست جدیدی که به وسیله پروتئین باسیلوس موسوم به HBHA به وسیله آزمایش خون انجام می گردد، یکی از این روش هاست. طرز انجام این تحقیق به این شکل است که واکنش بدن به پروتئین HBHA را ملاک زیستی برای شناسایی سل نهفته قرار می دهند.

دیگر روش های تشخیصی سل نهفته

راه های دیگری هم برای شناسایی سل وجود دارد. راه های قدیمی و با درصد خطای بالا، اما پر استفاده و جاافتاده در عموم مردم که عموماً کارایی خود را از دست داده اند و منسوخ شده اند! به اسم مثال آزمایش های آزادسازی گاما اینترفرون یا همان تست پوستی توبرکلین که در بالا گفتیم از روش های رایج تشخیص سل است که البته این نمونه ها هنوز هم معتبرند. از دیگر روش های شناسایی آن هم می توان به آزمایش خلط (که ساده ترین راه شناسایی است) و یا رادیوگرافی عکس قفسه سینه اشاره نمود.

تشخیص سل بستگی به سن دارد، یعنی در افراد کهنسال و به طور کلی افراد بزرگسال راحت از بچه ها شناسایی می گردد. البته برای بچه ها پیشگیری هم مطرح می گردد. در بعضی کشورها همچون اندونزی و پرتغال واکسنی به نام واکسن ب ث ژ یا PPD را به بچه ها می زنند.

البته این واکسن اثر تام ندارد و حتی نمی تواند از ابتلا به آن جلوگیری کند و فقط اثرات سوء جانبی و اشکال ها و عوارض جانبی آن اندکی کاهش می دهد. اثراتی جانبی داروها که گاهی اوقات از خود بیماری هم بدترند. اثراتی مثل بی اشتهایی، تهوع، درد شکم، درد مفاصل، گیجی، نارسایی کلیوی، اختلال بینایی، خارش، سرگیجه، لکه های پوستی (همراه با تب و زخم مفصلی)، سوزش پاها و حتی هپاتیت!! به نظر می رسد اگر فردی مبتلا گردد، درد بیماری کمتر از عوارض جانبی درمان آن است. این نکته را هم باید یادآور شد که تشخیص سل مقاوم یا همان MDR از سل معمولی به مراتب بسیار دشوارتر و طولانی تر است.

علائم سل نهفته و سل فعال

همان طور که پیشتر گفته شد، سل نهفته علائم خاصی ندارد و به هیچ وجه خود فرد نمی تواند متوجه آن گردد، اما در سل فعال قضیه کاملاً فرق دارد. علائمی مثل تعریق شبانه، خستگی زودرس، بی حالی زیاد در طول شبانه روز، کاهش وزن، سرفه، تب، و نظایر آنها بعضی از این علائم اند که از آغاز بیماری در فرد تا ماه های طولانی مخفی بوده و بعد از حدود 8 الی 12 ماه آشکار می شوند، یعنی زمانی که بیماری به مقدار کافی توسعه پیدا نموده و درمان آن هم بسیار سخت تر شده است.

این بیماری از لحاظ واگیر بسیار فعال است، یعنی به وسیله راه هوایی به شدت توسعه می یابد و افراد را مبتلا می نماید. افراد با استفاده از سرفه کردن، عطسه کردن، آب دهان انداختن و حتی خندیدن و محاوره عادی هم این بیماری را منتقل می نمایند. به طور کلی هر فرد بیمار، در سال می تواند 10 تا 15 نفر (و بعضاً تا 25 نفر) را آلوده کند. تخمین ها نشان می دهد یک سوم جمعیت دنیا به سل مخفی (نهفته) دچار هستند!! اما تنها 10٪ از این جمعیت به سل فعال دچار خواهند شد و بیماری شان رشد خواهد نمود.

سخن پایانی

همانطور که مطالعه کردید، سل یکی از بیماری های خطرناک حال حاضر به تعداد می آید که به راحتی و تنها با یک عطسه، سرفه و حتی مکالمه روزانه قابل انتقال به دیگران است. پیشنهاد می کنیم چنانچه علائم احتمالی سل را در خود یا نزدیکانتان مشاهده کردید، ضمن مراجعه فوری به پزشک حتما مسائل بهداشتی را رعایت کنید. پس از بیماری سل و مالاریا می توان گفت که هپاتیت، رایج ترین بیماری عفونی است. برای آشنایی بیشتر با این بیماری، پیشنهاد می کنیم مطلب دلیل، علائم و راه های پیشگیری از انواع هپاتیت را هم مطالعه کنید. کارشناسان بخش سلامت خبرنگاران، منتظر دریافت سوالات، نظرات و دیدگاه های شما درباره بیماری سل هستند.