چطور محصول دانش بنیان را از ویترین به بازار ببریم؟ - فروشگاه اینترنتی هرپو

گروه علم و پیشرفت خبرنگاران؛ وقتی از اشتغال دانش بنیان صحبت می کنیم ، فراوری را مختص به عملی می کنیم که از دانش محقق شده باشد.

سال های پیش هم اشتغال مسئله اصلی کشور بوده است ،اما سال جاری با نامگذاری سال به عنوان فراوری دانش بنیان و اشتغال آفرین، تاکید شده که هر فراوریی مدنظر نیست و فراوری باید بر اساس ایجاد دانش در کشور رقم زده گردد.

این دانش هم باید به وسیله تحقیق و توسعه حاصل شده باشد و اشتغال سطح بالای را ایجاد کند. اما تحقیق و توسعه صرفا با حمایت و صرف منابع اقتصادی حاصل نمی گردد؛ موارد زیادی از حمایت های دولتی بوده که به نتیجه مطلوب نرسیده است.

اما چرا گاهی محصول دانش بنیان از ویترین به بازار راه پیدا نمی نماید و در نتیجه شاهد گلایه های فعالان صنایع دانش بنیان از نبود خریدار و بی توجهی به محصول بومی هستیم؟

دولت ها می دانند که صنایع جوان دانش بنیان، هزینه تحقیق را ندارند

اساسا تامین هزینه های تحقیق و پژوهش برای شرکت های کوچک مشکل است و صنایع بزرگ و میانه درون خود بخش تحقیق و توسعه دارند.

در کشور ما هم علاوه بر شرکت های کوچک دانش بنیانی، حتی بعضی از شرکت های تجاری بزرگ پیروز شده اند عنوان و رتبه دانش بنیانی را از مراجع مربوط بگیرند و این شرکت ها قادر به تامین هزینه های تحقیق و پژوهش هستند؛ اما تعداد این شرکت ها محدود است و از حدود 6 هزار شرکت دانش بنیان موجود در کشور ، شاید حداکثر 5 درصد آنها شرایط مطلوبی را داشته باشند که بتوانند به تنهایی هزینه های پژوهش خود را تامین نمایند.

اما از آنجایی که تحقیق و توسعه در بعضی از حوزه ها اصلا به صرفه نیست، دولت ها امکاناتی را برای این منظور فراهم می نمایند و در ایران مراکزی در قالب عناوین مختلف از جمله پارک های علم و فناوری، مراکز رشد، پژوهشگاه ها و اندیشکده ها فعالیت می نمایند؛ به عبارت دیگر دولت در این حوزه ها هزینه می نماید، آزمایشگاه می سازد و نیروی انسانی تربیت می نماید تا کشور از نتیجه این اقدامات بهره مند گردد.

دولت با راه اندازی مراکز مختلف پژوهشی و فناورانه، سرمایه گذاری برای تحقیق و توسعه را انجام داده است تا مردم و شرکت های خصوصی بدون دردسر و پیچیدگی های اداری از آن بهره مند شوند و شرکت های خصوصی بتوانند قدم های بعدی را روی پژوهش های اولیه بردارند و تجربه ها را صنعتی و تجاری نموده و به بازار مصرف عرضه نمایند.

بروکراسی خسته نماینده در ادارات، یکی از گلایه های همیشگی فعالان صنایع دانش بنیان است. در این باره مهدی آذرپیرا یک شرکت فناور مستقر در مرکز رشد تجهیزات پزشکی به فارس گفت: چالش بزرگی که با آن روبرو هستیم بروکراسی اداری دولتی است که وقت و انرژی ما را هدر می دهد.

او می گوید: برای مثال فرایند صدور مجوز از سوی وزارت بهداشت طولانی است که تسهیل این فرآیندها به ما یاری می نماید.

این فعال در صنعت دانش بنیان افزود: در این شرایط، انرژی ما به جای اینکه صرف امور پژوهشی و تخصصی گردد در ادارات دولتی صرف می گردد.

زهره سادات لاجوردی نماینده مجلس شورای اسلامی هم با انتقاد از موانعی در دستگاه ها که تمرکز فراورینماینده داخلی را از توسعه کسب و کار خود به حواشی پرت می نماید، به خبرنگار گفت: ضروری است که شاهد تسهیل گری موثر در کارها باشیم.

وی گفت: امروز شاهدیم که باوجود تاکید رهبری بر برطرف موانع فراوری و اشتغالزایی، هنوز دستگاه ها محدودیت های فراوری داخلی را برطرف ننموده اند و فراورینماینده داخلی به جای تمرکز بر توسعه کسب و کار خود و توسعه اشتغال با موانع متعددی درگیر است.

وی گفت: ضروری است که مسوولان گره های کار فراوری و اشتغال زایی در دستگاه مربوط خود را شناسایی و برطرف نمایند و با تسهیل گری موثر در امور، مانع خروج سرمایه از کشور یا هدر رفت سرمایه فراورینماینده ها شوند.

فروش محصول و خدمات و بازارسازی، دغدغه همیشگی فعالان صنایع دانش بنیان است

فاصله محصول دانش بنیان از ویترین تا بازار

دانش بنیان ها معمولا از جمع کوچکی آغاز می شوند و در میانه راه حمایتی دریافت می نمایند و احتمال پیروزیت خود را افزایش می دهند. در حال حاضر منابع اقتصادی خوبی از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به شرکت های دانش بنیان پرداخت می گردد؛ اما اعطای این منابع الزاما به معنی پیروزیت شرکت و ایجاد اشتغال نیست.

بسیاری از این شرکت ها پس از فراوری پیروز، از نبود خریدار و بی توجهی گلایه دارند. آنها محصولات خود را در نمایشگاه ها پشت ویترین می گذارند و عرضه می نمایند اما توجهی که انتظار دارند را دریافت نمی نمایند. این شرکت ها معترض می شوند و گلایه می نمایند که کاری دانش بنیان نموده اند، اما به محصول آنها توجه نشده است و کسی از آنها خرید ننموده است.

در این باره، یوسف بالش زر فعال دانش بنیان و فراورینماینده بیوکاتالیست با انتقاد از نبود توجه لازم به محصولات دانش بنیان به خبرنگار، گفت: نانوبیوکاتالیستی فراوری نموده ایم که جاذب گازهای آلاینده هوا است و قیمت تمام شده آن کمتر از نصف نمونه خارجی است.

او می گوید: ارزشی به این کار تحقیقاتی داده نشده است و پس از یک سال و نیم پیگیری، در حالی که خودروسازهای داخلی با ما همکاری ننموده اند، همین نمونه را به چند شرکت خارجی ارسال کردم و از آن استقبال خوبی شد. در جهان مجوز واحدهای دانش بنیان راحت صادر می گردد و نظارت محکم است، اما در کشور ما برعکس است.

مخاطب اصلی دانش بنیان ها برای خرید محصولات، دولت و شرکت های بزرگ هستند. توقع می رود که بخش های بزرگ که منابع اقتصادی زیادی را در اختیار دارند، در خرید محصولات دانش بنیان پیش قدم شوند و با این کار از آنها حمایت نمایند. اما خریداران هم نظراتی دارند.

بزرگترین شرکت های مخابراتی کشور در پاسخ به این انتقاد، بیان می نمایند که اساسا شرکتی بزرگ نمی تواند با تعداد زیادی شرکت کوچک قرارداد ببندد و از آنها خریدهای خرد کند و در جهان هم رویه این نیست. رویه جهانی در صنعت این است که اپراتورها شرکت های بزرگی را در قالب تامین نماینده پیدا می نمایند و صفر تا صد احتیاج خود را از چند تامین نماینده بزرگ می گیرند. به اصطلاح در صنعت امروز پروژه ها به صورت کلید در دست و کامل و جامع خریداری می گردد.

این کار شبیه این است که شرکت های دانش بنیان بگویند که من یک تکه از یک زنجیر را ساخته ام خریدار ندارد. برای مثال در حوزه مخابرات، اپراتورها نمی توانند از یک شرکت سیم بخرند و از یکی فیبر. آنها دیگر به مفهوم گذشته ترابری و انبار ندارند. آنها کل کار را تعریف می نمایند و با یک شرکت قرارداد می بندند که طرح تفصیلی را تعریف کند و تجهیزات را تحویل دهد و بعد از تحویل هم تا چند سال نگهداری کند تا کارمندان اپراتور آموزش های لازم را ببینند. آیا یک شرکت دانش بنیان به تنهایی می تواند این فرآیند را انجام دهد؟

یک ویژگی مهم فعالیت شرکت های دانش بنیان، کوچکی و چابکی است که اجازه ورود سریع به احتیاجهای روز را به آنها می دهد

چطور با دستاوردهای دانش بنیان های کوچک اشتغال فراگیر ایجاد می گردد؟

شرکت های دانش بنیان معمولا در گروه های کوچک شکل می گیرند و تا زمانی که یک بنگاه تجاری پیروز و بزرگ تبدیل شوند و بتوانند افراد زیادی را مشغول به کار نمایند، زمان زیادی ضروری است.

بسیاری از این شرکت ها باوجود اینکه محصولات پیروزی را هم فراوری نموده اند اما قادر نیستند، وام هایی را که دریافت نموده اند پس دهند؛ زیرا منابع دریافتی را برای تحقیق و توسعه و فراوری محصول خرج نموده اند و این منابع تبدیل به کسب و کار و کار تجاری نشده است.

پس چطور قرار است دستاوردهای شرکت های کوچک دانش بنیان تجاری سازی شوند و از آنها اشتغالی در سراسر کشور حاصل گردد؟

فرامرز رستگار دبیر سندیکای صنعت مخابرات به این سوال پاسخ می دهد. او می گوید: برای این کار احتیاج به بنگاه های تجاری است. اشکال کار بنگاه های تجاری در این است که از نظر علمی و فناوری وابسته به منابع خارجی هستند و نتیجه کار تحقیقاتی که در کشور دیگری صورت گرفته است در کشور ما تجاری می گردد. اما این بنگاه ها در صنعتی کردن کار تحقیقاتی پیروز هستند که توانسته اند در کشور کسب و کار به راه اندازند.

وی گفت: از این تجربه می فهمیم که باید شرکت های دانش بنیان را فعال کنیم و آنها را به در مسیری قرار دهیم که وابستگی علمی و فناوری کشور به منابع بیرونی را کاهش دهند. سپس باید وابستگی بنگاه های بزرگ تجاری به منابع خارجی را به اتکا به منابع دانش بنیان داخلی تغییر دهیم. در این صورت اشتغالی که ایجاد می گردد، مهارتی است و در سطح کارگری و سطوح پایین فناوری نیست.

انتهای پیغام/182