رعایت حق نشر از گیج شدن مخاطبان و بلبشوی بازار کتاب جلوگیری می نماید
به گزارش فروشگاه اینترنتی هرپو، به گزارش خبرنگاران نشست تجلیل از محبوبه نجف خانی عصر امروز 30 آذرماه با حضور حمیدرضا اربابی دبیر نشست به تلاش موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به صورت مجازی برگزار گردید.
اربابی در این نشست ابتدا شرحاتی درباره سبک کاری محبوبه نجف خانی ارائه کرد و گفت: نجف خانی از آن دسته مترجمانی است که انتخاب های درست و متنوعی برای ترجمه داشته که این انتخاب ها باعث ماندگاری شده است. ایشان در شورای کتاب هم حضور داشتند و نقش بسزایی در شکل گیری کتاب کودک داشته اند و دارند.
نجف خانی سخنان خود را درباره چگونگی ورودش به حوزه ترجمه شروع کرد و گفت: من نزدیک 30 سال است که در این حوزه کار می کنم و می خواستم که رشته ترجمه بخوانم و از تصادف و اتفاق وارد این رشته نشدم. بنابراین در مدرسه ترجمه درس خواندم و پس از انقلاب زمانی طول کشید تا وارد ترجمه شوم. ورودم هم به ترجمه کتاب کودک به سفرم به کشور ایرلند برمی گردد که در آنجا یکی از همسایه هایم یک کتاب کودک برای ترجمه داد. بعد به مدیر نشر چشمه برای چاپ کتاب مراجعه کردم و ایشان توصیه کرد در دوره های آشنایی با ادبیات کودک شرکت کنم، بنابراین در ادامه در کلاس های این حوزه شرکت کردم.
او اضافه نمود: این کلاس ها و دوره ها با موضوعاتی چون اسطوره شناسی، فلسفه، دین و ... به من یاری بسیاری کرد و مطالعاتم را در ادبیات کودک به صورت متمرکز برای افزایش دانش روز ادامه دادم.
نجف خانی ادامه داد: بعد 12 سال وارد مدرسه دولتی شدم و مسئول تجهیز کتابخانه بودم و کلاس های کتابخوانی برای مدارس برگزار می کردیم. ما زمانی این کار را کردیم که تا به امروز هیچ مدرسه ای کلاس کتابخوانی برگزار نکرده بود. در اینترنت با این کلاس ها آشنا شدم و دیدم که چگونه در کشورهای توسعه یافته این کلاس ها و دوره ها برگزار می گردد. خوشبختانه استقبال از این کلاس ها بسیار زیاد بود و درواقع جدیدترین کتاب ها براساس فهرست شورای کتاب کودک در این کتاب خانه قرار می گرفت. بعدها آنالیز کردیم ببینیم فهرست شورای کتاب کودک و جوایزی مانند کتاب سال چه قدر می تواند با مخاطب ارتباط برقرار کند.
او در ادامه در پاسخ به این پرسش که چه انگیزه ای شما را به رشته ترجمه علاقه مند کرد شرح داد: من در آن موقع از نزدیک مترجمی را نمی شناختم و در آن دوره هم کتاب کودک خاصی نبود بعدها کتاب های طلایی، افسانه های قدیمی و ... وارد بازار شد. بنابراین نسل ما خیلی زود وارد ادبیات بزرگسال شد. از سوی دیگر تلویزیون بسیار در این زمینه روی من تاثیرگذار بود و کانالی وجود داشت که من را علاقه مند به دانستن برنامه های انگلیسی کرد. بعدها احساس کردم دانستن یک زبان تازه گشایش پنجره ای به دنیای دیگر است. بنابراین علاقه مند شدم که انگلیسی بخوانم. بعدها من به هنرستان رفتم و آنجا به دلیل اینکه نمرات بالایی در ریاضی داشتم مدیران مدرسه من را تشویق کردند که رشته ریاضی بخوانم اما هدف من از ابتدا برای کسب این نمرات، حضور در رشته زبان انگلیسی بود.
وی ادامه داد: من همیشه می گویم اگر می خواهید رشته ای را انتخاب کنید به سرغ علاقه تان بروید تا بتوانید سختی های کارتان را قبول کنید. در ادامه جهتم هم افرادی چون آقای کیائیان از من حمایت کردند و شورای کتاب کودک هم همیشه پشتیبان من بود.
نجف خانی در ادامه از احساس خود نسبت به چاپ نخستین ترجمه خود گفت: من کتابی را برای نخستین بار ترجمه کردم که دوست ایرلندی ام به من داده بود و در آنجا جایزه های زیادی برد. در شورای کتاب کودک اعضا از این کتاب خوششان آمد. در ابتدا این کتاب با چاپ بی کیفیتی توسط یک ناشر جوان منتشر شد که این بی کیفیتی باعث دیده نشدن اثر شد و سال ها بعد این کتاب با عنوان زیر درخت زالزالک توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شد و در جایزه کتاب سال شایسته تقدیر شناخته شد.
او در پاسخ به این سوال اربابی که انتخاب مناسب در ترجمه کتاب توسط ایشان از چه معیارهایی نشات می گیرد شرح داد: من خودم کارها را انتخاب و خریداری می کنم. گاهی هم پیش آمده که ناشر کتاب را پیشنهاد داده و وقتی با معیارهای من جور بوده ترجمه کردم. من به دلیل اینکه عاشق فیلم و کتاب بودم و هستم و آموزش هایی که در شورای کتاب کودک مبنی بر مخاطب شناسی گرفتیم دست به ترجمه می زنم. درباره همان کتاب زیر درخست زالزالک هم همین حساسیت ها را داشتم.
نجف خانی با بیان اینکه هدف ترجمه پل زدن بین فرهنگ هاست گفت: خانه ترجمه نقش بسیاری در آموزش مترجم ها و انتخاب های درست آثار داشت و بسیاری از کتاب های خوب به دلیل وجود این خانه در حوزه کودک و نوجوان ترجمه شد. بعدها ناشران یاد گرفتند چگونه کتاب سفارش و ترجمه دهند.
این مترجم پیشکسوت با اشاره به اینکه متاسفانه عدم رعایت حق نشر باعث بلبشویی در بازار شده گفت: گاهی کتاب سنگینی را در دست می گیرم و بعد در وسط راه می بینم که مترجمان جوان تری کتاب را ترجمه می نمایند. این وضع به شکل امروزی قابل دوام نیست چون موازی کاری های بسیاری صورت می گیرد.
نجف خانی درباره کیفیت ترجمه های موجود مطرح کرد: من روزآمد بیشتر کتاب ها را مشاهده می کنم و از ناشران مختلفی کتاب خریداری و معرفی می کنم. برای ترجمه یک اثر هم معمولا به سایت کتابخانه ملی مراجعه می کنم و چک می کنم که آیا این اثر ترجمه شده است یا خیر. گاهی وسط ترجمه می بینم که اثری را که ترجمه می کنم در سایت ثبت می گردد. گاهی تا وقتی یک ناشر حق نشر یک اثر را می خرد به دلیل فضای رقابتی متوجه می گردد که ناشران دیگری همان کتاب را ترجمه و منتشر کردند.
او اضافه نمود: من مخاطبان را به فهرست شورای کودک و ارزیابی های آن ها ارجاع می دهم. اگر به این فهرست مراجعه کنیم از میزان کیفیت ترجمه ها مطلع می شویم.
این مترجم به مترجمان جوان توصیه کرد که اخلاق حرفه ای را در ترجمه رعایت نمایند.
نجف خانی با تاکید بر اینکه رعایت حق نشر از گیج شدن مخاطبان و بلبشوی بازار کتاب جلوگیری می نماید یادآور شد: متاسفانه مشاهده می کنیم که بعضی ناشران به صورت روتین آثار پرفروش را به مترجمان استخدامی خود که شبیه کارمند هستند می دهند و به سرعت این آثار بدون هیچ کیفیتی در ترجمه منتشر می گردد. ناشران خوب و باوجدان معمولا کتاب های خوب را به مترجمان خوب می سپارند و مخاطبان حرفه ای هم این نوع کتاب ها و مترجمان را می شناسند.
او توضیح داد: برای اینکه ما در این بازار فقط مصرف نماینده نباشیم این است که به اصطلاح کتاب های خارجی را ندزدیم. وقتی آنها ببینند ما حقوق شان را رعایت می کنیم آنها نیز برای ترجمه آثار تولیدی ما درخواست می دهند.
نجف خانی گفت: با وجود تحریم ها بعضی کشور علاقه مند برای ترجمه آثار ما هستند اما بی دقتی ناشران در عدم رعایت اخلاق حرفه ای مشکلاتی را برای ما رقم زده است.
این مترجم کودک و نوجوان در بخش دیگری از سخنانش درباره آثار خود هم گفت: اگر کتابی مولفه های مورد نظرم را برای ترجمه نداشته باشد اصلا آن اثر را ترجمه نمی کنم. من کتابخانه ای پر از کتاب های انگلیسی دارم که بسیاری از آنها را ترجمه نکردم. کتاب جودی برای من به لحاظ ترجمه بسیار جذاب بود چون نکات غیرمستقیمی درباره نحوه اداره کلاس ها و ارتباط با بچه ها داشت. ماتیلدا هم از جمله آثاری است که بسیار دوست داشتم چون ماتیلدا دختر کتابخوان و مودبی است اما پدرش یک بنگاه دار متقلب و دروغگو است و این دختر می خواهد بلایی سر پدرش بیاورد. این کتاب بسیار مورد استقبال نهاده شد و جایزه کتاب سال هم گرفت. این کتاب بعد از هری پاتر درآمد که مخاطبان عادت به کتاب های سریالی داشتند، اما این کتاب کم حجم بود و مطالعه اش برای مخاطب راحت بود. یکی دیگر از آثار خواندنی من نامه های فلیکس بود که بسیاری من را با نام خانم فلیکس می شناسند و این کتاب هم توانست جوایزی کسب کند.
نجف خانی با اشاره به اینکه امروز والدین کتابخوان در مطالعه و معرفی آثار کودک و نوجوان فعال هستند گفت: با این وجود هنوز مادرانی هستند که ابتدا کتاب ها را خودشان مطالعه می نمایند و بعد بچه ها را تشویق به خواندن می نمایند چون ممکن است بعضی از هنجارها در این کتاب ها رعایت نشده باشد.
این مترجم در پاسخ به این سوال که افراد تاثیرگذار در جهت ترجمه چه کسانی بودند گفت: نجف دریابندری و عبدالله کوثری از الگوهای من در ترجمه بزرگسال هستند. در حوزه کودک و نوجوان نیز بزرگانی چون ابراهیمی علموند، پروین علی پور، رضی هیرمندی و ... برایم قابل تقدیر هستند. همچنین از شهلا طهماسبی بسیار آموختم چون ایشان نثر پاکیزه ای دارند اما کم کار هستند. به هر حال مترجمان بسیار خوبی در حوزه های مختلف داریم.
او در انتها گفت: افرادی که می خواهند وارد حوزه ترجمه کودک و نوجوان شوند خوب است وارد شورای کتاب کودک شوند و دوره های آشنایی با کتاب کودک را بگذارنند.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران