افزایش 50 درصدی بهره وری محصولات کشاورزی با بذر های اصلاح شده
به گزارش فروشگاه اینترنتی هرپو، حسین کریمی نوشت: در نیمه دوم قرن بیستم فراوری محصولات کشاورزی در حدود 220% افزایش یافته است؛ که علت آن را می توان در افزایش و فراوری ماشین آلات نو، کود، سم و معرفی بذور پر محصول دانست که بذر های نو، هیبرید نام دارند.
مهندس حسین کریمی؛ پژوهشگر امنیت غذایی و اصلاح بذر در یادداشتی اختصاصی برای گروه مالی خبرنگاران نوشت: بذر اصلی ترین نهاده کشاورزی است و برای یک کشاورزی پایدار و مالی جایگاه ویژه ای دارد. در حقیقت این نهاده از دیگر عوامل مؤثر بر فراوری از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا که بیشتر از50 درصد از اندازه افزایش محصول به علت بهبود ژنتیکی بذر است.
صنعت بذر سومین صنعت سودآور در دنیا است که کشور ما از این ظرفیت مالی در فراوری و عرضه بذر به درستی استفاده نکرده است. در دنیا نه تنها دولت فراوریکننده بذر و عرضه کننده آن نیست بلکه بخش خصوصی به ویژه شرکت های دانش بنیان در این چرخه واردشده و فعالیت های اصلاح بهبود نژادی را انجام می دهند.
در نیمه دوم قرن بیستم فراوری محصولات کشاورزی در حدود 220% افزایش یافته است. که علت آن را می توان در افزایش و فراوری ماشین آلات تازه، کود، سم و معرفی بذور پر محصول دانست که بذرهای تازه، هیبرید نام دارند.
بذرهای هیبرید که به کشور وارد می شود، بذوری هستند که تنها یک بار قادر به فراوری محصول هستند و در صورت بذر گیری مجدد از آن ها بذر تازه یا فراوری محصول نمی کند و یا اینکه محصول فراوریی با محصول اولیه 10 تا 60 درصد تفاوت عملکرد دارد و عملاً بذر فراوریی فاقد کیفیت لازم می باشد. بذرهای هیبرید به علت این ویژگی از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به نوعی که اگر کشورهای صادرکننده نسبت به عدم صادرات بذر اقدام نکنند تهدید بزرگی برای کشور و بخش کشاورزی خواهد بود.
طبق آمار موجود در حدود 80 درصد بذور هیبرید مورد استفاده کشور در داخل فراوری می شود اما به این آمار نباید زیاد خوش بین بود چرا که بذر هیبریدِ فراوریی در حال حاضر با عملکرد مطلوب فاصله زیادی دارند.
عموماً بذرهای هیبرید وارداتی شامل محصولات صیفی و سبزی ها هستند. در محصولاتی چون ذرت، آفتابگردان، کلزا و چغندرقند، بخشی از بذر هیبریدی وارداتی را تشکیل می دهد. که متأسفانه آمار دقیقی از اندازه این بذور و کشورهای واردکننده به ایران در دست نیست.
ایران از حیث اندازه واردات بذر در دنیا دارای رتبه بیستم می باشد. در بخش صادرات به علت پایین بودن اندازه صادرات جایگاهی نداریم. به طور میانگین در 5 سال گذشته، سالانه بین120 تا 160 میلیون دلار ارز برای واردات بذر از کشور خارج شده است.
سالانه600 تا 650 هزار تن بذر گواهی شده در کشور مصرف می شود. از سوی دیگر کل بذر وارداتی به کشورحدود7 هزار و 500 تن است.
در ایران مرجع امور مربوط به بذر تحت نظر موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال انجام می گیرد. این موسسه در سال 1382 با قانون مجلس شورای اسلامی تشکیل گشت و دارای سه وظیفه شناسایی، ثبت ارقام تازه گیاهی، کنترل و گواهی بذر، بعلاوه کنترل و گواهی نهال و اندام های تکثیری است.
از آنجایی که موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال یک نهاد حاکمیتی است در بخش تحقیقات باوجود صرف هزینه های زیاد تحقیقات انجام شده، کارساز نبوده و نتوانسته احتیاج داخلی را مرتفع کند و تحقیقات مالی و در راستای افزایش بهره وری نیز نبوده است. به علت ساختار موجود در این موسسه انگیزه لازم برای کارهای تحقیقاتی موثر و کاربردی نیز وجود ندارد و بعلاوه به علت بودجه این موسسه سایر ذینفعان بخش خصوصی توان رقابت با این موسسه در زمینه تحقیقات را ندارند. در حال حاضر در بیش از 400 شرکت و فرد حقوقی در زمینه بذر در کشور فعالیت می کنند که دچار مسائل فراوانی شده اند.
در کشورهای پیشرفته عوامل مختلفی موجب پیشرفت صنعت فراوری بذر شده است چرا که؛ در کشورهای پیشرفته، بخش خصوصی در صنعت اصلاح و فراوری بذر حضور فعال و پر رنگی دارد، این شرکت ها برای کسب سود و اعتبار بیشتر، سعی می کنند که بذرهای پر محصول را فراوری و ارائه کنند. چرا که رشد مالی آنها به معرفی ارقام اصلاح شده وابسته است.
شرکت های خصوصی و صنعت بذر به علت حمایت ویژه دولت ها و حداقلی بودن محدودیت های دولتی، سعی بر استفاده از پیشرفته ترین امکانات و منابع در جهت رسیدن به بذور باکیفیت می کنند. عامل اصلی در پیشرفت این شرکت ها بخش بودجه تحقیقاتی است، به گونه ای که در این شرکت ها حدود 14% از عایدی حاصل از فروش بذور صرف بخش فعالیت های تحقیقاتی می شود.
اما برای تغییر فرایند فعلی فراوری و استفاده از بذر در صنعت کشاورزی کشور به منظور رسیدن به شرایط مطلوب، ضروری است تا در میان سیاست گذاران،در ابتدا باور امکان فراوری بذر در کشور ایجاد شود بعلاوه ضرورت دارد در فرایندتاسیس شرکت های واقعی دانش بنیان موانع برداشته شود و مشوق های درنظر گرفته شود.ایجاد زیرساخت های لازم برای فراوری بذر،دسترسی شرکت های دانش بنیان به منابع ژنتیکی، فراهم کردن ژرم پلاسم کافی،ارتباط و همکاری با شرکت های بزرگ در زمینه فراوری بذر و واردکردن دانش فنی فراوری بذر وتوجه به امکانات بومی نیز از جمله مواردی است که می تواند به فراوری ارقام اصلاح شده بذر شتاب ببخشد.
منبع: خبرگزاری دانشجو